Czym jest układ endokannabinoidowy?
Układ endokannabinoidowy to kluczowy regulator homeostazy, który odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu niemal całego układu fizjologicznego w ludzkim organizmie. Przez długi czas układ endokannabinoidowy pomijany był jako możliwy cel interwencji terapeutycznej, głównie z powodu braku wystarczającej wiedzy na temat powiązania tego układu z chorobami. Jednak wraz z coraz liczniejszymi doniesieniami na temat cudownych skutków stosowania produktów z medycznej marihuany, przede wszystkim kannabidiolu (CBD) i kwasu kannabidiolowego (CBDA), wielu badaczy z dziedziny medycyny zaczyna interesować się układem endokannabinoidowym.
Pojawia się coraz więcej przekonujących dowodów, które wspierają wysuniętą przez dr. Ethana Russo teorię klinicznego niedoboru endokannabinoidów, przede wszystkim w schorzeniach takich jak migrena, fibromialgia i zespół jelita drażliwego. Biorąc pod uwagę dużą liczbę chorób, w których występują anomalie endokannabinoidowe, w tym padaczka, nowotwory i liczne choroby neurodegeneracyjne, obszar ten z pewnością będzie w przyszłości przedmiotem dalszych badań.
Niedawno odkryto, że oprócz substancji pochodzących z konopi, także wiele innych naturalnych związków wpływa na działanie układu endokannabinoidowego. Niemniej CBD i CBDA nadal uważane są za najważniejsze związki (te, które do dnia dzisiejszego wykazały największą skuteczność), a ich terapeutyczne znaczenie i wartość z każdym dniem są coraz większe. Szybko przybywa badań nad CBD i CBDA i odkryto wiele nowych celów interwencji terapeutycznej. Dokładny mechanizm działania obu substancji wciąż pozostaje tajemnicą, jednak ich właściwości farmakologiczne dostarczają ciekawych wskazówek co do ich funkcjonowania.
Kannabidiol - jak to działa?
Farmakologiczne działanie CBD jest niezwykle interesujące, ponieważ ma bardzo niewielki bezpośredni wpływ na receptory CB1 i CB2. Związek ten może jednak blokować działanie substancji, które aktywują te receptory, w tym THC. Ta właściwość CBD jest istotna, ponieważ może zablokować psychoaktywne działanie THC, co może być przydatne dla osób korzystających z THC w celu leczenia np. bólu czy spastyczności. Zredukowanie efektów psychoaktywnych ograniczyłoby „skutki uboczne” stosowania THC i medycznej marihuany, a równowaga ta może być kontrolowana przez podawanie CBD wraz z THC.
Hydrolaza amidu kwasu tłuszczowego (FAAH) to enzym odpowiedzialny za degradację wewnątrzkomórkową anandamidu. Wykazano, że CBD hamuje ten enzym. W ten sposób przywraca poziom anandamidu (zatrzymując jego rozpad), a przez to leczy kliniczny niedobór endokannabinoidów obserwowany w wielu chorobach. Badanie kliniczne z wykorzystaniem CBD u pacjentów cierpiących na schizofrenię wykazało, że CBD powoduje znaczny wzrost poziomu anandamidu w surowicy, co zostało uznane za przyczynę odnotowanej poprawy stanu klinicznego.
Powinowactwo CBD do receptorów innych niż endokannabinoidowe
CBD jest związkiem enancjomerycznym i zostało wykazane, że jego (−)-enancjomer znacznie silniej hamuje FAAH niż (+)-enancjomer. Z kolei (+)-enancjomer wykazał większe powinowactwo do receptorów CB1 i CB2 niż (−)-enancjomer. Dlatego (+)-CBD prawdopodobnie lepiej działałby w połączeniu z THC, podczas gdy (−)-CBD lepiej sprawdzałby się w leczeniu niedoboru endokannabinoidów. Badania wskazują, że CBD ma powinowactwo do pewnych kanałów kationowych TRP (fazowy potencjał receptorowy), co zwiększa zakres chorób, które mogą stanowić cel dla CBD. Ponadto wykazano, że kannabidiol desensytyzuje (tj. tłumi aktywność receptorów) kanały TRPV1, TRPV2, TRPV3, TRPV4 i TRPA1.
Receptory te są wysoce aktywne w stanach bólowych w licznych chorobach. CBD okazał się też być antagonistą receptora TRPM8, który jest kolejnym interesującym celem w leczeniu bólu – w szczególności allodynii. Poza układem endokannabinoidowym CBD działa na kluczowe receptory sygnalizacji nerwowej, takie jak 5-HT1a i 5-HT3a. Chociaż niewiele wiadomo na temat powiązania tych receptorów z chorobami, uważa się, że są odgrywają one dużą rolę w takich schorzeniach jak padaczka i liczne zaburzenia lękowe.
Kwas kannabidiolowy (CBDA) – prekursor o istotnym znaczeniu
CBDA to kwasowy prekursor CBD. Konwersja standardowo zachodzi w reakcji aktywującej się pod wpływem ciepła, która prowadzi do usunięcia grupy karboksylowej, tworząc CBD. Jako że interakcja CBDA z układem endokannabinoidowym jest dość ograniczona, jego terapeutyczne znaczenie jest często pomijane. Istnieje jednak pewna liczba interesujących receptorów, na które działa, a które są bardzo istotne w wielu chorobach. Podobnie jak CBD także CBDA desensytyzuje receptory TRPV1, TRPV3, TRPV4 i TRPA1.
Sugeruje to, że CBDA ma obiecujące właściwości w leczeniu stanów bólowych, które występują w wielu schorzeniach i często wywołują aktywność w tych receptorach. CBDA ma niewielkie powinowactwo do innych receptorów układu endokannabinoidowego, lecz hamuje kluczowe mediatory stanu zapalnego – COX-1 i COX-2. Szczególnie ważne jest jego działanie na COX-1, gdyż niedawno przeprowadzone badania sugerują, że enzym ten stanowi obiecujący cel w ograniczaniu napadów.
COX-2 natomiast jest enzymem odpowiedzialnym za rozliczne procesy zapalne w organizmie, a jego blokowanie może pomóc w leczeniu objawów chorobowych (gdyż stan zapalny jest wspólnym elementem wielu chorób). Dzięki hamowaniu tych enzymów CBDA może dawać takie same efekty jak inne leki o podobnych mechanizmach działania, np. kwas acetylosalicylowy (aspiryna), naproksen, ibuprofen i tolmetyna.
Synergiczne działanie związków
Wiele doniesień sugeruje, że CBD i CBDA najlepiej działają w kombinacji, zwłaszcza w przypadku chorób takich jak padaczka. Kombinatoryczne działanie związków jest wymagane, ponieważ choroby często wywoływane są przez rozregulowanie wielu układów fizjologicznych w organizmie. Wyniki tych badań mogą pomóc naukowcom, którzy zajmują się patofizjologią tych chorób, lepiej poznać mechanizmy choroby. CBD i CBDA mają niewiarygodne właściwości lecznicze, szczególnie kiedy wzajemnie dopełniają swoje działanie.
Najświeższe dane wykazują, że kannabinoidy w postaci kwasowej (takie jak CBDA) mogą wspomagać wchłanianie i metabolizm CBD i innych fitokannabinoidów. Ponadto podawanie CBD wraz z CBDA zmniejsza ilość CBD wymaganą do osiągnięcia takiej samej skuteczności.
